Bronnen en Krachtplaatsen in NL & Be

  De Kerk van Westergeest, Friesland

124  Geschreven in September 2020   

Je vindt de Hervormde Kerk aan de Kalkhúswei 1 in Westergeest  (Zie OpenStreetMap.org).
De oudste delen van de kerk dateren uit omstreeks 1150, in 1807 werd de toren verlaagd en kreeg een minder spitse punt. De kerk is een rijksmonument.
Westergeest heette in 1333 Ghaest, in 1444 Gaest of Gast, in 1467 Westergast en in de 19e eeuw Westergeest en Westergaast. Het Oudfriese woord gast (geest) betekend hoger gelegen zandgrond en het plaatsje ligt ten westen van Wijgeest. Om beidde plaatsen beter van elkaar te onderscheiden is de naam blijkbaar Westergeest geworden.   (Bronnen: Etymologiebank.nl,  Hystoblog,  Westergeest.net,  Plaatsengids.nl,  Wikipedia - Kerk van Westergeest  en  Wikipedia - Westergeest).


Informatiebord
Bij de grillige boom op de foto hiernaast staat een bord met informatie over de kerk, je kan hier een grote foto van dit informatiebord bekijken. Ik heb tekst van dit bord hieronder overgenomen:

De Romaanse kerk van Westergeest is rond 1150 gebouwd, de kerk was gewijd aan St.Martinus. De toren had aanvankelijk een zadeldak en zou toen twee roeden (ongeveer acht meter) hoger geweest zijn dan nu. In 1807 werd de toren verlaagd, waarbij het zadeldak werd vervangen door een ingesnoerde spits. De in de kapconstructie aanwezige makelaar met inscriptie dateert uit 1870. De kerk heeft zowel aan de noord- als aan de zuidkant een aanbouw gehad, waarvan de dichtgemetselde doorgangen nog zichtbaar zijn. De noordzijde van de kerk is het rijkst gedecoreerd. In 1597 vluchte de laatste pastoor uit Westergeest, waarna hier een Hervormde gemeente ontstond. De kerk werd van al haar uiterlijk vertoon ontdaan. De drie altaren werden afgebroken, de beelden verwijderd en de muurschilderingen witgekalkt. Bij de restauratie in 1955-1957 is geprobeerd de muurschilderingen weer aan het licht te brengen. De nog vaag zichtbare beschildering in het koepelgewelf wordt gedateerd op de vroege dertiende eeuw. De kerk heeft het twee keer zonder kerkklok moeten stellen. De eerste klok zou volgens de sage door de duivel zijn meegenomen en in een poel (de Dolê) zijn geworpen. Onder bepaalde weersomstandigheden zou deze klok nog te horen zijn. In 1857 kreeg de kerk een nieuwe klok. Deze werd tijdens de Tweede Wereld Oorlog door de Duitsers gevorderd. De huidige klok is van 1949. In de kerk zijn in de zuidmuur de resten van een piscina-nis te zien. Een piscina is een wasbekken met afvoer door de muur naar buiten, bedoeld om het water waarmee de priester zijn handen en het liturgisch vaatwerk had gereinigd naar het kerkhof te laten wegvloeien. De kerkvloer bevat enkele twaalde-eeuwse zerken met geometrische ornamenten in rode en witte zandsteen, waarvan een met orante (biddende figuur), en verder zerken uit onder meer 1581 en 1625. Tot de inventaris behoren verder een laatzeventiende-eeuwse eiken preekstoel met een zeszijdige kuip van paneelwerk, klankbord, achterschot en trap. Het orgel uit 1891 is gemaakt door de firma Bakker & Timmenga te Leeuwarden. Op het kerkhof bevinden zich acht oorlogsgraven van het Gemenebest. Hier rusten de zes bemanningsleden van de Wellington-bommenwerper X9822, neergestort op 13 oktober 1941, en twee bemanningsleden van de Halifax-bommenwerpen HR667, neergestort op 5 mei 1944. Ook staat er een gedenksteen voor de niet terug gevonden bemanningsleden.

Tekst overgenomen van dit informatiebord Zie ook Westergeest.net

Westergeest en Foestrum
De bijnaam van Westergeest is Foestrum, wat volgens drs. W. T. Beetstra afgeleid is van het Friese woord "fûst", wat vuist betekend. Foestrum is vertaalt dan Vuisthem. Foestrumers zijn dus mensen uit Foestrum die snel op de vuist gaan  (Zie: Foestrum.nl - helemaal onderaan)

De naam Foestrum zo volgens anderen een verbastering kunnen zijn van een voor-christelijke naam van Westergeest, mogelijk Fosteraheem. Dit is echter pure speculatie, er zijn geen oude geschriften gevonden waarin deze of een vergelijkbare naam voor Westergeest voorkomt.
Het Heem/Heim deel van Fosteraheem betekend woonplaats  (Zie Wiktionary.org)
dus woonplaats, plaats van verering van Fosite, Fosta, Fostara, Fostera.
Welke God of Godin dit zou kunnen zijn is ook onderwerp van speculatie.

De God Fosite die met rechtspraak in verband gebracht wordt zou een mogelijkheid zijn, want de Kerk van Westergeest wordt al eeuwenlang met rechtspraak in verband gebracht, bijvoorbeeld in april 1556 werd er een twistpunt in de kerk beslecht.  (Bronnen:  de  Dorpscanon.nl  en  Westergeest.net).

De Friese God Fosite word hier als de Noorse God Forseti gezien. Het Oudnoorse 'Forseti' betekend 'voorzitter', hier van een rechtbank. In het Oudfries is dat echter 'overmonn' of 'urmann'.
Oudfriese woorden waarop Fosite zou kunnen teruggaan zijn 'forthlidza', dat 'leren' of 'onderwijzen' betekend. 'Forsitta', dat 'verzetten' en 'weerstand bieden' betekend en 'Forsetta' dat 'verpanden' en 'afwijzen' betekend. Fosite is dus niet echt een Friese God die met rechtspraak in verband gebracht kan worden. Fosite lijkt eerder over de verdeling van het grondgebied te gaan.  (Bron: Goos Blz.43).
Een connectie met Westergeest lijkt mij wat onwaarschijnlijk.

Een andere mogelijkheid is de Godin Fosta of ook Fostare. Deze naam is lastig te duiden en lijkt op het Oudfriese woord 'fostra', dat 'voedsel' en 'voeden' betekend, dus mogelijk een agrarische vrucht­baar­heids­godin. Rond het jaar 800 zou bisschop Harmacarus een beeldje van de Godin Fosta van Ameland naar Utrecht gebracht hebben. Dit beeldje werd in de Mariakerk te Utrecht weer gevonden, samen met een beeldje van de Friese God Weda.  (Bron: Goos Blz.45-48).
De Godin Fosta is dus via deze oude tekst en via het beeldje ook historisch in Friesland, op Ameland, te plaatsen. Helaas zijn er geen archeologische vondsten gedaan op Ameland die aangeven waar die Fosta-tempel dan gestaan zou hebben. Het is goed mogelijk dat de Godin Fosta ook in andere delen van Friesland, zoals Westergeest, een cultuscentrum had.
Wigholt Vleer meent via paranormale bronnen er zeker van te zijn dat er een tempel gewijd aan de Godin Fosta in Westergeest heeft gestaan.  (Zie:  Vleer Blz. 97).


Krachtcentrum
Wigholt Vleer vond het krachtcentrum bij de toren van de kerk  (Zie:  Vleer Blz. 97).
Ik ben tweemaal met de Wichelroede rond de kerk gelopen en deze reageerde inderdaad sterk voor de toren, ik kreeg tevens tweemaal een reactie helemaal linksachter de kerk.
Bij de kerk bevindt zich ook een waterpoel die mijn interesse trok. De wichelroede reageerde helaas niet bij de waterpoel, jammer want ik had zelf het idee dat dit misschien ooit een heilige bron geweest zou kunnen zijn, maar dat is blijkbaar niet het geval.
Het kerkje van Westergeest is een bijzondere en verkwikkende krachtplaats, zeker een bezoekje waard!

Martin Roek