Bronnen en Krachtplaatsen in NL & Be

De Paulusabdij, Utrecht  De Paulusabdij, Utrecht

96 Geschreven in Juli 2021     


De Paulusabdij heeft gestaan bij de Hofpoort 9 in Utrecht   (Zie  OpenStreetMap.org).

De Pauluskerk is evenals de Mariakerk geheel verloren gegaan. Alleen een groot deel van de abdij­gebouwen bleven behouden. Bisschop Bernold liet rond 1050 de Paulusabdij met haar kerk bouwen in dezelfde Romaanse stijl als de Pieterskerk (1039) en de Janskerk (1042). Deze kerken waren bijna identiek gebouwd in een Romaanse stijl en met twee torens en rood/roze zuilen in de kerk die uit één stuk zandsteen waren gemaakt. Men heeft bij de Pauluskerk echter geen crypte kunnen aantonen, mogelijk dat men hier in de toekomst nog aanwijzingen voor vindt.
De abdij was voorheen gevestigd in Leusden; Bischop Ansfield stichte rond het jaar 1000 abdij de Hohorst op de Heiligenberg, die vijftig jaar later verhuisd werd naar de Paulusabdij in Utrecht. Bischop Ansfield was toen al overleden, hij stierf rond 1010.
Abdij de Hohorst werd een uithof van de Paulusabdij. De Paulusabdij werd op 26 juni 1050 door Bisschop Bernold gewijd; dit was op dezelfde dag dat de Domkerk in 1023 door Bisschop Adelbold gewijd was. De abdij de Hohorst had als partonen Christus, Maria, Petrus en Paulus, waaraan ook de Paulusabdij gewijd werd. Bisschop Bernold wijde de Pauluskerk echter ook aan Sint-Maarten, waaraan de Domkerk ook van oudsher gewijd was. Maria en Paulus stonden bij de wijding in 1050 echter op de eerste plaats, later verschoof de aandacht voornamelijk richting Paulus.
De Paulusabdij werd in 1580 geconfisqueerd gedurende de Reformatie, de monniken werden verdreven waarna de abdijgebouwen een andere functie kregen. De stenen poort op de foto hiernaast dateert uit de eerste helft van de zeventiende eeuw en gaf toegang tot de "Hof van Utrecht", de provinciale rechtbank, die vanaf het jaar 1596 in de oude gebouwen van de Paulusabdij gevestigd was. De Hofpoort fungeerde als achteringang van deze rechtbank. Via de Hofpoort komen we op een binnenpleintje waar de foto links genomen is. Op de foto links zien we restanten van de zuidgevel van het dwarsschip van de Pauluskerk (zie groene pijl op plattegrond rechts). Achter deze gevel zaten de abdijgebouwen, in 2000 verhuisde de rechtbank uit deze gebouwen en werden de oude abdijgebouwen ingrijpend verbouwd. In een deel van de gebouwen kwam een hotel-restaurant en kantoren en in een ander deel huisveste zich in 2008 het Utrechts Archief.
 (Bronnen: v.Hulzen Blz.45-50Hundertmark/v.Vliet Blz.25-30Terlingen/Engelbregt Blz.71-75CanonvanNederland.nl  en Wikipedia).

Kerkenkruis van Utrecht
Toen Keizer Koenraad II tijdens een bezoek aan Utrecht in Juni 1039 plots stierf, werd hij opgebaard in de Dom van Utrecht. Zijn stoffelijk overschot zou begraven worden in de Dom van Speyer in Duitsland. Zijn ingewanden werden echter in de Dom van Utrecht begraven.
Zijn zoon en opvolger, Keizer Hendrik III, doneerde veel waardevolle goederen waarvan mogelijk de bouw van de Pieterskerk (1039), de Janskerk (1042) en de Paulusabdij (1050) voor een groot deel gefinancierd werden. In veel bronnen is te lezen als dat het hier om een vooropgezet plan zou gaan om rond de het hart van Keizer Koenraad II in de Domkerk nieuwe kerken te bouwen in de vorm van een kruis rond de Domkerk. De Pieterskerk zou de top van het kruis worden en de beidde zijarmen werden gevormd door de Janskerk en de Pauluskerk van de Paulusabdij.
Bisschop Koenraad en keizer Hendrik IV completeerde met de realisatie van de Mariakerk in 1080 de bouw van dit kerkenkruis. Dat de kerken rond de Domkerk aan Petrus, Johannes, Paulus en Maria werden gewijd heeft mogelijk te maken met de vier Pauselijke basilieken in Rome; de Sint Pieter­basiliek (324),  de Aartsbasiliek van Sint Jan (324),  de Basikliek van Sint Paulus (324)  en de  Basiliek van Sint Maria (432). Hiermee verwees men naar de Stad Gods op aarde waarvan de paus en de keizer het hoofd waren. Door de vier kerken in een kruisvorm rond de Domkerk te bouwen zou men het kwaad afweren. Er zijn echter geen oude teksten teruggevonden waaruit blijkt dat de bouw van deze kerken in de vorm van een kruis een vooropgezet plan was...  (Bronnen: v.Deijk Blz.9v.d.Dool Blz.49-56Hulzen Blz.9-11Terlingen/Engelbregt Blz.56-60Zwijgers Blz.11-13CanonvanNederland.nlWikipedia - De 4 basilieken  en Wikipedia - Kerkenkruis).

Krachtplaats
Maandag 12 Juli 2021 ben ik weer samen met Indy (een goede vriendin) naar Utrecht geweest en zijn we wezen kijken waar de Paulusabdij gestaan heeft. Van de abdij zijn nog enige muur­restanten over doch de Pauluskerk is geheel verdwenen, op enige fundamentresten na. Vanaf de Domtoren liepen we met de wichelroedes naar de oude lokatie van de Paulusabdij via de straat 'Trans' en de 'Nieuwe Gracht' naar de 'Hofpoort'. Hierbij wezen onze wichelroedes continue in de richting van de Pauluskerk.
In de Hofpoort aangekomen bleek na enige orientatie vanaf het informatie bord aldaar, dat het krachtcentrum lag op de plaats waar vroeger het koor van de abdijkerk was geweest, vlakbij de huidige Hofpoort (zie het groene kruis op de plattegrond hiernaast). We vinden hier dus nog altijd een sterk krachtcentrum. Er staat een bankje bij het informatiebord in de doodlopende Hofpoort straat, waar je even rustig kunt zitten voor een meditatie en/of het krachtcentrum op je in te laten werken.

Update Kerkenkruis
De krachtcentra van de Pieterskerk, Janskerk en Pauluskerk lagen in het koor van de kerk, bij de Mariakerk tussen de torens en bij de Domkerk bij de Domtoren. Alle kerken staan/stonden precies evenwijdig aan elkaar.

= wordt aan gewerkt =

Lees verder over de Domtoren,  de Janskerk,  de Mariaplaats en over de Pieterskerk.

Martin Roek